Asbestin sağlığa olan zararlarının anlaşılmasından sonra asbest çıkarılması ve asbestin kullanılması birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yasaklanmıştır. Asbestin; uygun fiyatı ve uzun kullanım ömrüne sahip olması nedeniyle yasaklanmadan önce birçok yerde kullanıldığı bilinmektedir. Günlük hayatımızda asbestli malzemelerle karşılaşmamız çok olası bir durumdur. Asbestli malzemelere bir müdahale olmadığı ve yapısal bütünlüğünü koruduğu sürece, asbest lifleri ortama yayılmayacağından sağlık açısından risk oluşturmazlar. Fakat önceden asbestli malzemeler kullanıldığının bilindiği bina, işyeri, tekne, gemi gibi birçok yerde yapılacak tamirat-tadilat işleri ve yıkım işlerinde asbestli malzemelerin kırılması ya da çatlaması sonucu asbest lifleri ortama saçılarak sağlık açısından ciddi sorunlar yaratacaktır. Bu sağlık sorunlarının önüne geçilebilmesi için her türlü tamirat-tadilat ve yıkım işleminden önce, mevcut yapıda asbestli malzemelerin varsa tespit edilmesi ve miktarlarıyla birlikte raporlanması gerekir. Yapılacak işlemden öncede bu asbestli malzemeler mevzuata uygun olarak sökülerek bertaraf edilmesi gereklidir.
Asbest analizleri ikiye ayrılır. İlki mevcut bir yapıda asbestli malzemelerin olup olmadığının ortaya konması için alınan katı numuneler üzerinde yapılan asbest tespiti analizleridir. İkincisi havadaki asbest liflerinin tespit edilmesi için yapılan analizlerdir.
Katı Numunede Asbest Tespiti Analizi
Yıkılacak ya da tamirat-tadilat yapılacak bina ve işyeri gibi yapılarda asbest olup olmadığının tespit edilmesi mevzuatımıza göre zorunludur. Katı numunede asbest tür tayini konusunda İSGÜM tarafından yetkilendirilmiş ve TÜRKAK’ tan akredite olan laboratuvarlar tarafından uygun yerlerden katı numuneler alınarak, yine bu laboratuvarlar tarafından bu katı numunelerde asbest tespiti analizi gerçekleştirilir. Çıkan sonuca göre asbest söküm uzmanı tarafından yapı için asbest envanter raporu hazırlanır. Aynı analiz gemiler içinde yapılır ve asbest söküm uzmanı tarafından yine asbest envanter raporu hazırlanır.
Havadaki Asbest Liflerinin Tespiti
Havadaki asbest liflerinin analizi iki durumda yapılır.
1)Kişisel Maruziyet Ölçümleri
Asbest olduğu bilinen bir yerde yapılan asbest söküm çalışmalarında, asbest söküm çalışanlarının maruz kaldığı asbest liflerinin miktarının belirlenmesi için yapılan kişisel maruziyet ölçümleridir. Söküm çalışanlarının sağlığını korumak için çalışmalar esnasında maruz kalınan asbest liflerinin izin verilen maksimum değeri geçmemesi sağlanmalıdır. Kişisel maruziyet ölçümleri İSGÜM tarafından yetkilendirilen laboratuvar personelleri tarafından yapılır. Asbest söküm çalışanının solunum bölgesine takılan pompalar yardımıyla havadan alınan numunelerde asbest lif sayımı yapılıp mevzuattaki 0,1 lif/cm3 olan sınır değer ile karşılaştırılır. Sınır değerin aşıldığı tespit edilirse çalışmalar hemen durdurulur.
2)Ortam Ölçümleri (Temiz Oda Ölçümü)
Asbest söküm çalışmaları bittikten sonra havada asbest lifi olup olmadığının belirlenmesi için yapılan ortam ölçümü(temiz oda ölçümü)’ dür. Ortam ölçümleri İSGÜM tarafından yetkilendirilen laboratuvar personelleri tarafından yapılır. Sabit bir noktaya kurulan pompa yardımıyla havadan alınan numunelerde asbest lif sayımı yapılır. Bir sınır değeri olmayan bu analizde asbest lifi tespit edilmemiş ise kurulan karantina kaldırılarak söküm işlemi tamamlanmış olur.
Ortam ölçümleri herhangi bir tamirat-tadilat ya da yıkım işlemi yapılmayacak ama asbest olduğu bilinen yapılarda da isteğe bağlı olarak yapılabilir. Herhangi bir müdahale olmadan da asbestli malzemeler zaman içerisinde yapısal bütünlüğü bozulduğu için ortama asbest lifi yayabilir. Bunun tespit edilerek gereken önlemlerin alınması gerekir.
Keleş Çevre, tecrübeli asbest söküm uzmanları ve asbest söküm çalışanları ile Türkiye genelinde Asbest Sökümü ve Asbest Analizi hizmetleri vermektedir.
