Asbest, kanserojen etkiye sahip doğal olarak oluşan lifsi yapıya sahip bir mineraldir. Isıya ve basınca çok dayanıklı olduğu keşfedildikten sonra izolasyon malzemelerinde kullanılmaya başlanmıştır. Asbest, uygun bağlayıcı bir malzemeyle karıştırıldığında dışarıdan gelecek ısı ve elektriği geçirmeyen, asitlere ve sürtünme kuvveti gibi çevresel etkenlere karşı çok dayanıklı bir izolasyon malzemesi ortaya çıkar. Asbestli izolasyon malzemeleri uygun fiyatı ve uzun yıllar süren kullanım ömrü ile cazip hale gelerek birçok alanda kullanılmıştır.
Asbest çıkarılması ve üretiminde çalışan işçilerde akciğer kanseri vakalarının artması sebebiyle yapılan araştırmalarda sağlık açısından tehlike arz ettiği ortaya çıkmıştır. Akciğer kanserine sebep olduğu kanıtlanan asbestin, birçok ülkede çıkarılması ve ülkede yasak olmasına rağmen, asbest çıkaran ve kullanan üretimi yasaklanmıştır. Birçok ülkede hala asbest kullanımı söz konusudur. Ülkemizde asbest çıkarılması ve asbestli malzemelerin kullanılması yasaktır. Var olan asbestli malzemelerin; yetkili firmalar tarafından mevzuata uygun olarak sökülerek bertaraf edilmesi gerekir.
Gemilerde Asbest Kullanımı
Asbestli malzemelerin birçok sektörde kullanıldığı bilinmektedir. Gemi sektörü de asbestli malzemelerin çok sık kullanıldığı sektörlerin başında gelmektedir. Neredeyse tüm gemilerin üretiminde asbestli malzemeler kullanılmıştır. Gemilerde asbeste; flanş contalarında, tank kapaklarının sızdırmazlık malzemelerinde, boru yalıtım malzemelerinde, yangın kapılarında ve duvarlardaki izolasyon malzemelerinde rastlanmaktadır.
Tehlikeli Madde Envanteri (IHM Manual)
Tehlikeli Madde Envanteri (IHM), gemilerde insan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek tüm tehlikeli maddelerin yerini, türünü ve miktarını belirten kılavuzdur. Bu kılavuz hizmet alacak geminin klasından yetkili firmaların tehlikeli madde uzmanları tarafından hazırlanmaktadır. Uzman gemide gerekli gördüğü noktalardan numuneler alarak analiz için akredite bir laboratuvara gönderir. Laboratuvar da tehlikeli maddeleri tespit etmek için analiz yaparak, analiz raporunu hazırlar. Analiz raporunda tespit edilen tehlikeli maddeler arasında asbestte yer almaktadır. Tehlikeli madde uzmanı analiz raporuna göre geminin tehlikeli madde envanteri kılavuzunu hazırlayarak gemi yöneticilerine teslim eder. Gemide tespit edilen asbest ve diğer tehlikeli maddeler sökülüp bertarafı sağlanmadan gemi tadilata ya da hurdaya çıkarılacaksa sökümüne başlanamaz.
Gemilerde Asbest Sökümü
Tersanede tadilata veya söküme girecek gemilerden tehlikeli madde envanteri (IHM) istenir. Tehlikeli madde envanterinde asbest vb. tehlikeli madde tespit edilen gemilerin öncelikle bu tehlikeli maddeleri söktürerek bertaraf etmesi istenir. Daha önce bertaraf edildiyse bertaraf raporu istenmektedir.
Gemide asbest sökümü, asbest söküm uzmanı nezaretinde asbest söküm çalışanları tarafından gerçekleştirilir. Söküm işlemi Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yapılır. Söküme başlamadan önce asbest söküm uzmanı tehlikeli madde envanteri (IHM) kılavuzunu inceleyerek gemide keşif yapar ve sökümün planlamasını yapar. Söküme başlamadan önce gerekli evrakları hazırlayarak İŞKUR’ a söküm yapılacağını bildirir.
Söküm çalışmasının ilk aşaması söküm sırasında asbest liflerinin çevreye yayılarak sağlık riski oluşturmasının önüne geçilmesidir. Bunun için uygun yerlerde karantina kurulur veya karantina kurulamıyorsa kısmi karantina uygulaması yapılır. Sökümü gerçekleştirecek personel haricindeki kişilerin söküm yerine girmesini engellemek için şeritler çekilir ve gerekli uyarıcı levhalar asılır.
Gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alındıktan sonra söküm başlar. Söküm sırasında yetkili laboratuvar tarafından kişisel maruziyet ölçümleri yapılır. Asbestli malzemeler söküldükten sonra paketlenir ve paketlerin üzerine asbest etiketi yapıştırılır. Söküm işlemi bittikten sonra yetkili laboratuvar tarafından ortamda asbest ölçümü yapılır. Ölçüm sonucuna göre havada asbest lifi tespit edilmemiş ise karantina kaldırılarak tüm asbestli atıklar lisanslı atık bertaraf tesisine yine lisanslı atık taşıma araçları ile nakledilir ve bertarafı sağlanır.
Söküm işleminin tamamlanmasından sonra asbest söküm uzmanı, asbest söküm ve bertaraf raporunu hazırlayarak gemi yönetimine teslim eder.
Keleş Çevre Danışmanlık, tecrübeli asbest söküm uzmanları ve çalışanları ile Türkiye’nin her yerinde asbest söküm hizmeti vermektedir
