Ömrünü tamamlamış yapıların (bina, işyeri, fabrika vb.) deprem, heyelan gibi doğal afetler sırasında can ve mal kaybına yol açmadan kontrollü bir şekilde yıkılması gerekir. Yıkım kararı alınan binalar, yıkım esnasında çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde mevzuatta belirlenmiş teknik ve güvenlik önlemleri alınarak yıkılmalıdır.
Yıkımı gerçekleştirecek müteahhit firmanın seçtiği yıkım tekniğini ve alacağı güvenlik önlemlerini bildirdiği yıkım planını hazırlayarak yapının bulunduğu ilgili idareye (belediyeler, il özel idareleri, yapı ruhsatı vermeye yetkili diğer idareler) sunması gerekir. Belediye yıkım planını inceleyerek mevzuatı uygun olduğunu tasdik etmesi halinde müteahhit firmaya yıkım ruhsatı verir. Yıkım ruhsatı alan müteahhit firma yıkım planında belirttiği güvenlik önlemlerini alarak, seçtiği yıkım tekniği ile binanın yıkımını gerçekleştirebilir.
Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik
Yıkılacak binaların insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz durumlara yol açmaması için yıkım öncesi ve sonrasında ne gibi usul ve esaslara uyulması gerektiği ülkemiz mevzuatında belirtilmiştir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 13 Ekim 2021 tarihinde Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik yayınlanmıştır. Yıkım faaliyetlerinin usul ve esaslarını belirleyen bu yönetmelik 1 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yeni yönetmelikle insan sağlığı açısından tehlike yaratabilecek durumların önüne geçilmesi ve oluşacak atıkların geri kazanım ile en aza indirilmesine büyük önem verilmiştir. Yönetmeliğin 5. maddesinin 7. fıkrasına göre yapılardaki asbest gibi tehlikeli maddeleri yapıdan uzaklaştırmadan ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine göre seçici yıkım yapılmadan ana yıkıma geçilmez.
Yönetmelik gereği hazırlanacak yıkım planında yıkılacak yapıya ait bilgiler, yıkım tekniği ve etkileri, yıkım planının ekleri yer almalıdır.
Yıkım Planının Ekleri Nelerdir?
1-Atık Yönetim Planı
Atık Yönetimi Yönetmeliği gereğince, yıkım faaliyeti süresince oluşacak atıklar, yıkıntı atığına ilişkin değerlendirme ve bu atıkların yönetimine dair bilgiler yer alır. Bunlar; seçici yıkım ile ayrılan malzeme çeşidi, miktarı ve yeniden kullanım faaliyetleri, atık türü, bileşenleri ve atık kodu, atık miktarı, atık oluşumunu önleme çalışmaları, alınan tedbirler, atıkların ayrı biriktirilmesi, atıkların taşınması, geçici depolanması, geri kazanıma gönderilen miktar ve atıkların işlendiği geri kazanım tesisinin özellik/nitelik bilgisi, geri kazanılamayacak olan atıkların miktarı ve bertaraf edileceği tesis bilgisidir.
Yetkili uzman tarafından hazırlanan asbest envanter raporu atık yönetimine ek olarak sunulur.
2-Toz Emisyonun Kontrolü İçin Alınması Gereken Önlemler
Yıkım teknikleri dikkate alınarak toz emisyonu kaynakları ve oluşacak toz emisyonunun yayılımını engelleyecek tedbirler belirlenir.
3- Yıkım Faaliyetlerine İlişkin Akustik Rapor
Patlatma ile yapılacak yıkım faaliyetlerinde kullanılmak üzere yönetmeliğin Ek-3’ünde yer alan formata uygun olarak hazırlanan rapordur.
Hangi Binalar İçin Yıkım Planı Hazırlanır?
Yapı ruhsatına tabi olan bina türü yapılar ve bunların yapısal güvenliğini etkileyen istinat türü diğer yapılar Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmeliğin kapsamına girmektedir. Bodrum katı dışında en çok bir katlı, bina yüksekliği 6 metreyi ve yapı inşaat alanı 250 m2’yi geçmeyen müstakil ve ayrık nizam yapıların yıkımı ile bir binada toplam alanı 250 m2’yi ve kat alanının %10’unu aşmayan kısmi yıkımlarda yıkım planı düzenlenmez. Bunların haricindeki her yıkım için yıkım planı hazırlama zorunluluğu vardır.
Keleş Çevre Danışmanlık, alanında uzman kadrosu ile Türkiye genelinde yıkım planı ve eklerini hazırlama hizmeti vermektedir.
