Atık yönetimi; üretim, tüketim ve uygulama gibi faaliyetler sonucunda oluşan evsel, tehlikeli, tehlikesiz ve tıbbi atıkların yönetimini içeren sürece denir. Ülkemiz mevzuatında yer alan Atık Yönetimi Yönetmeliği’nde bu sürecin her adımı açıklanmıştır.
Atık yönetiminin amacı ise atıkların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetilmesidir. Atık oluşumunun azaltılması, atıkların yeniden kullanımı, geri dönüşümü, geri kazanımı gibi yollar ile doğal kaynak kullanımının azaltılması ve atık yönetiminin sağlanması ana hedeftir. Bu hedefte daha düzenli ilerlemek, süreci kontrol altında tutmak ve yaygın hale getirmek için Sıfır Atık Yönetmeliği çıkartılmış ve sıfır atık yönetim sistemi kurulmuştur.
Ülkemizde bazı atık türleri özel olarak ele alınmış ve sadece o atığın geri kazanım veya bertarafına kadar geçen sürece ilişkin usul ve esasların belirtildiği yönetmelikler hazırlanmıştır. Bu yönetmeliklerin amaçlarına bakacak olursak;
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
1) Bu Yönetmeliğin amacı, sürdürülebilir bir şekilde çevrenin korunması ve geliştirilmesi için;
a) Çevresel açıdan belirli ölçütlere, temel şart ve özelliklere sahip ambalajların üretimine ve piyasaya arzına, ekonomik işletmelerin yükümlülük ve sorumluluklarına,
b) Ambalaj atıklarının oluşumunun önlenmesi, önlenemeyen ambalaj atıklarının yeniden kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım yöntemleri kullanılarak bertaraf edilecek miktarının azaltılmasına,
c) Döngüsel ekonomi ve kaynak verimliliği ilkeleri esas alınarak ambalaj ve ambalaj atıklarının depozito yönetim sistemi ve sıfır atık yönetim sistemi dâhil belirli bir yönetim sistemi içinde yönetilmesine,
ç) Depozito yönetim sisteminin uygulanmasına,
d) Türkiye Çevre Ajansının, ambalaj ve ambalaj atıklarının yönetimindeki görev ve yetkileri doğrultusunda göstereceği faaliyetlere,
yönelik strateji ve politikalar ile idari, mali ve teknik usul ve esasların belirlenmesidir.
Atık Yağların Yönetimi Yönetmeliği
Bu Yönetmeliğin amacı, atık yağların geçici depolanmasına, toplanmasına, taşınmasına, rafinasyona tabi tutulmasına, enerji geri kazanımının sağlanmasına ve bertaraf edilmesine ilişkin teknik ve idari esasların belirlenerek çevre ve insan sağlığının korunması ile doğal kaynakların verimli kullanımının sağlanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
1) Bu Yönetmeliğin amacı, tıbbi atıkların oluşumundan bertarafına kadar;
a) Çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine,
b) Çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden kaynağında ayrı olarak toplanması, sağlık kuruluşu içinde taşınması, geçici depolanması, tıbbi atık işleme tesisine taşınması ve bertaraf edilmesine,
yönelik prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenerek uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
Bu Yönetmeliğin amacı; bitkisel atık yağların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetiminin sağlanması, yönetiminde gerekli teknik ve idari standartların oluşturulması ve buna yönelik prensip, politika ve programların belirlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Atık Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği
1)Bu Yönetmeliğin amacı; pil ve akümülatörlerin üretiminden başlayarak nihai bertarafına kadar;
a) Çevresel açıdan belirli kriter, temel koşul ve özelliklere sahip pil ve akümülatörlerin üretiminin sağlanmasına,
b) İnsan sağlığına ve çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesinin önlenmesine,
c) Etiketleme ve işaretleme ile pil ve akümülatör ürünlerinin kalite kontrolünün, ithalatının kontrolünün ve içerdiği zararlı madde miktarının kontrolünün sağlanmasına,
d) İthalat, ihracat ve transit geçişlerine ilişkin esasların belirlenmesine,
e) Yönetiminde gerekli teknik ve idari standartların sağlanmasına,
f) Zararlı madde içeren pil ve akümülatörlerin üretilmesinin, ihracatının, ithalatının ve satışının önlenmesine,
g) Atık pil ve akümülatörlerin geri kazanım veya nihai bertarafı için toplama sisteminin kurulmasına ve yönetim planının oluşturulmasına,
yönelik prensip, politika ve programların belirlenmesi için hukuki ve teknik esasları düzenlemektir.
Hafriyat Toprağı, İnşaat Ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Bu Yönetmeliğin amacı; hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklarının çevreye zarar vermeyecek şekilde öncelikle kaynakta azaltılması, toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi ve bertaraf edilmesine ilişkin teknik ve idari hususlar ile uyulması gereken genel kuralları düzenlemektir.
Maden Atıkları Yönetmeliği
Bu Yönetmeliğin amacı; madenlerin aranması, çıkarılması, hazırlanması/zenginleştirilmesi veya depolanması sonucunda ortaya çıkan atıkların üretiminden nihai bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde yönetilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Endüstriyel Atık Yönetim Planı Nedir?
Endüstriyel Atık Yönetim Planı (EAYP), bir işletmenin üretim faaliyetleri sonucunda oluşan tehlikeli veya tehlikesiz atıkların çevreye ve canlılara zarar vermeden yönetilmesini sağlayan bir plandır. Tesis bünyesinde oluşan tüm atıklar tek tek belirlenerek yıllık miktarlarıyla birlikte verildikleri bertaraf veya geri kazanım tesisinin bildirilmesini de kapsayan üç yıllık bir plandır.
Bu planın hazırlanmasındaki genel amaç:
- Atıkların kaynağında ayrı toplanması ve doğru şekilde yönlendirilmesi,
- Atık oluşumunun azaltılması ve geri dönüşümün teşvik edilmesi,
- Tehlikeli atıkların güvenli bir şekilde depolanması ve bertaraf edilmesidir.
Keleş Çevre Danışmanlık, tecrübeli ve uzman çevre mühendisleriyle Endüstriyel Atık Yönetim Planı hazırlanması, Sıfır Atık Sistemine kayıt olunması gibi atık yönetimi süreçleri ile ilgili hizmet vermektedir.
